Belarusyň Brest şäherinde okaýan türkmen studenti 17-nji martda sagat 14:35-de Moskwa şossesiniň ýakasyndaky tokaýda agaçdan asylgy ýagdaýda tapyldy diýip, “BelaPAN” informasion habarlar gullugy habar berdi. Aýtmaklaryna görä, ol oglan öz söýüşýän gyzy bilen aýrylyşansoň, öz janyna kast etmegi ýüregine düwüpdir. Emma ol ýigidiň käbir egindeşleri bu çaklamany ret edýärler.
Geçen ýyl Gomel şäherinde-de ýigrimi ýaşly türkmen studenti öz janyna şeýle ýagdaýda kast edipdi. Minsk şäherinde hem başga bir türkmen studenti öz ýaşaýan umumy ýaşaýyş jaýynyň balkonyndan özüni aşak oklamaga, şeýdip hem öz janyna kast etmäge synanyşypdy. Emma MÇS gullugynyň işgärleri ony saklamagy başardylar.
“Özüňi öldürmek talyplaryň arasynda ýoň boldy. Geçen ýyl biziň okaýan medisina uniwersitetimizde şeýleräk ýagdaý boldy: öz halaşýan ýigidi bilen sögüşen türkmen gyzy ony gorkuzmak üçin balkonyň gyrasyna bardy, şol ýerde-de aýagy taýyp aşak gaýtdy we aradan çykdy” diýip, Minsk şäheriniň uniwersitetinde okaýan türkmen talyplarynyň biri aýdýar. “Belki ol özüni öldürmek islän hem däldir, ýöne bu waka özüňi öldürmek diýlen zadyň talyplaryň arasynda ýaýrandygyny görkezýär”.
Bu ýagdaý diňe Belarusda okaýan talyplara mahsus däl. Türkmenistanda bolup geçen şeýle wakalar hem barmak basyp sanardan kän. Mekdepde okaýan ýaşlaryň, ýolbaşçy wezipede işleýän adamlaryň arasynda öz janyna el urýanlaryň köpelýändigini duýmak bolýar. Pylany janyna kast edipdir, pylany özüni öldüripdir diýlen gürrüňler häli-şindi eşidilýär. Ýurduň habar beriş serişdelerinde bolsa bu problema barada dil ýarylmaýar.
“Biziň gonşymyzyň gyzy Gyrgyzystanda dört ýyl okady, soňam ony yzyna goýbermediler. Çykgynsyzlykdan, ol gyz uksus içip öz janyna kast etdi” diýip, lebaply daýza aýdýar.
Ýaş gyzlaryň arasynda nikasyz göwreli bolup, bu ýagdaýdan utanyp, iki jany birden heläk edýänler hem bar. Köp halatlarda il içindäki gürrüňlerden çekinilip, bu ýagdaý barada dil ýarylmaýar, derňew işleri geçirilmeýär. Geçirilýän hem bolsa, bu barada köpçülige maglumat berilmeýär. Sebäbi aýyp hasaplanýar.
Sebäpsiz çöp başy gymyldamaz diýilşi ýaly, her bir zadyň öz sebäbi bar. Günbatar ýurtlarynyň birnäçesinde şol sebäpleri öwrenmek we adamlaryň şeýle ýola baş goşmaklarynyň öňüni almak üçin alymlaryň, psihologlaryň hyzmatlaryndan peýdalanýarlar. Ejir çekenler, kyn ýagdaýa düşenler we neşekeşler üçin ýörite anonim telefon hyzmatlary ýola goýlan. Şeýle ýagdaýlarda psihologlar adamyň dadyna ýetişýär.
Adamyň öz janyna kast etmegi sosial problemamy ýa-da şahsy mesele? Bu barada anyk zat aýtmak kyn. Ýöne, belki, bu mesele boýunça Günbatar ýurtlarynyň tejribelerinden öwrenere zat kändir?
Maksat Arlyýew Günbatarda bilim alýan türkmen studentiniň edebi lakamy. Blogdaky pikirler we garaýyşlar awtoryň özüne degişli.
Geçen ýyl Gomel şäherinde-de ýigrimi ýaşly türkmen studenti öz janyna şeýle ýagdaýda kast edipdi. Minsk şäherinde hem başga bir türkmen studenti öz ýaşaýan umumy ýaşaýyş jaýynyň balkonyndan özüni aşak oklamaga, şeýdip hem öz janyna kast etmäge synanyşypdy. Emma MÇS gullugynyň işgärleri ony saklamagy başardylar.
“Özüňi öldürmek talyplaryň arasynda ýoň boldy. Geçen ýyl biziň okaýan medisina uniwersitetimizde şeýleräk ýagdaý boldy: öz halaşýan ýigidi bilen sögüşen türkmen gyzy ony gorkuzmak üçin balkonyň gyrasyna bardy, şol ýerde-de aýagy taýyp aşak gaýtdy we aradan çykdy” diýip, Minsk şäheriniň uniwersitetinde okaýan türkmen talyplarynyň biri aýdýar. “Belki ol özüni öldürmek islän hem däldir, ýöne bu waka özüňi öldürmek diýlen zadyň talyplaryň arasynda ýaýrandygyny görkezýär”.
Bu ýagdaý diňe Belarusda okaýan talyplara mahsus däl. Türkmenistanda bolup geçen şeýle wakalar hem barmak basyp sanardan kän. Mekdepde okaýan ýaşlaryň, ýolbaşçy wezipede işleýän adamlaryň arasynda öz janyna el urýanlaryň köpelýändigini duýmak bolýar. Pylany janyna kast edipdir, pylany özüni öldüripdir diýlen gürrüňler häli-şindi eşidilýär. Ýurduň habar beriş serişdelerinde bolsa bu problema barada dil ýarylmaýar.
“Biziň gonşymyzyň gyzy Gyrgyzystanda dört ýyl okady, soňam ony yzyna goýbermediler. Çykgynsyzlykdan, ol gyz uksus içip öz janyna kast etdi” diýip, lebaply daýza aýdýar.
Ýaş gyzlaryň arasynda nikasyz göwreli bolup, bu ýagdaýdan utanyp, iki jany birden heläk edýänler hem bar. Köp halatlarda il içindäki gürrüňlerden çekinilip, bu ýagdaý barada dil ýarylmaýar, derňew işleri geçirilmeýär. Geçirilýän hem bolsa, bu barada köpçülige maglumat berilmeýär. Sebäbi aýyp hasaplanýar.
Sebäpsiz çöp başy gymyldamaz diýilşi ýaly, her bir zadyň öz sebäbi bar. Günbatar ýurtlarynyň birnäçesinde şol sebäpleri öwrenmek we adamlaryň şeýle ýola baş goşmaklarynyň öňüni almak üçin alymlaryň, psihologlaryň hyzmatlaryndan peýdalanýarlar. Ejir çekenler, kyn ýagdaýa düşenler we neşekeşler üçin ýörite anonim telefon hyzmatlary ýola goýlan. Şeýle ýagdaýlarda psihologlar adamyň dadyna ýetişýär.
Adamyň öz janyna kast etmegi sosial problemamy ýa-da şahsy mesele? Bu barada anyk zat aýtmak kyn. Ýöne, belki, bu mesele boýunça Günbatar ýurtlarynyň tejribelerinden öwrenere zat kändir?
Maksat Arlyýew Günbatarda bilim alýan türkmen studentiniň edebi lakamy. Blogdaky pikirler we garaýyşlar awtoryň özüne degişli.