Pakistanda asyrlar boýy üzňelikde ýaşaýan kalaş taýpasy, özleriniň “Beýik Isgenderiň basyp alyjy esgerleriniň neslindendigini” öňe sürýärler. Häzirki günlerde ownujak butparaz taýpasy, özleriniň köpden bäri garaşyp gelýän, aýratyn dini hem-de etniki topar hökmünde ykrar edilmegini gazandy
Pakistanyň unudylan butparazlary hak-hukularyna eýe boldy
1
Gadymy butparaz kalaş taýpasynyň agzalary asyrlar boýy Pakistanyň demirgazyk-günbataryndaky beýik hem-de alysdaky daglarynyň arkasynda, daşarky dünýäden üzňelikde unudyldylar.
Kalaş taýpasy özlerini “Beýik Isgenderiň esgerleriniň nesli” hasaplaýarlar we basybalyjynyň 2 müň 300 ýyl ozal bu sebiti basyp almagyndan bäri aglaba üzňelikde ýaşaýarlar.
Häzirki wagtda sanlary 4 müň adama barabar bolan bu jemgyýet, özleriniň özbaşdak dilini, dinini we ýaşaýyş stilini gorap saklaýarlar. Muňa garamazdan, kalaşlar Pakistanyň hökümeti tarapyndan aýratyn jemgyýet hökmünde ykrar edilmän gelýärdiler.
Kalaş taýpasy özlerini “Beýik Isgenderiň esgerleriniň nesli” hasaplaýarlar we basybalyjynyň 2 müň 300 ýyl ozal bu sebiti basyp almagyndan bäri aglaba üzňelikde ýaşaýarlar.
Häzirki wagtda sanlary 4 müň adama barabar bolan bu jemgyýet, özleriniň özbaşdak dilini, dinini we ýaşaýyş stilini gorap saklaýarlar. Muňa garamazdan, kalaşlar Pakistanyň hökümeti tarapyndan aýratyn jemgyýet hökmünde ykrar edilmän gelýärdiler.
2
Bu ýagdaý, aprel aýynda Pakistanyň demirgazykdaky Peşawar şäherinde welaýat sudunyň agzalýan jemgyýeti aýratyn etniki we dini topar hökmünde resmi ýagdaýda ykrar etmegi bilen üýtgedi.
Munuň netijesinde, Pakistanyň soňky 20 ýyla golaý wagtda ilkinji gezek geçirýän ilat sanawynda kalaş taýpasy aýry-aýrylykda hasaba alynar.
Bu jemgyýetiň resmi derejede ykrar edilmegi ilatynyň aglabasy musulmanlardan ybarat ýurtda uzak wagt dowam eden göreşiň netijesi boldy. Bu ýurtda din we beýleki azlyklar köplenç häkimiýetler tarapyndan yzarlamalara we hatda söweşijiler tarapyndan hüjümlere sezewar edilýär.
Munuň netijesinde, Pakistanyň soňky 20 ýyla golaý wagtda ilkinji gezek geçirýän ilat sanawynda kalaş taýpasy aýry-aýrylykda hasaba alynar.
Bu jemgyýetiň resmi derejede ykrar edilmegi ilatynyň aglabasy musulmanlardan ybarat ýurtda uzak wagt dowam eden göreşiň netijesi boldy. Bu ýurtda din we beýleki azlyklar köplenç häkimiýetler tarapyndan yzarlamalara we hatda söweşijiler tarapyndan hüjümlere sezewar edilýär.
3
Kalaş taýpasyny ykrar etdirmek üçin arzanyň arkasyndaky adam kanuny ýollar arkaly göreşdi hem-de öz arzuwyny amala aşyrmak üçin ýyllar boýy der dökdi.
Başlangyjyň üstünlikli bolandygyny eşiden 32 ýaşly Wazir Zada: “Täzelik Kalaş obasyna ýyldyrym tizliginde ýaýrady. Adamlar örän minnetdar. Hatda biziň musulman goňşularymyz hem begendiler. Olar öz doganlarynyň özbaşdak şahsyýete eýe bolandygyny aýtdylar” diýdi.
Zada bu taryhy karar esasynda beýleki etniki we dini azlyklaryň eýe bolan hukuklaryna we goraglaryna kalaşlylaryň hem eýe boljakdygyny aýtdy. Olaryň içinde welaýat mejlisinde orunlar we kalaşyň Pakistanda resmi dil hökmünde ykrar edilmegi hem bar.
Başlangyjyň üstünlikli bolandygyny eşiden 32 ýaşly Wazir Zada: “Täzelik Kalaş obasyna ýyldyrym tizliginde ýaýrady. Adamlar örän minnetdar. Hatda biziň musulman goňşularymyz hem begendiler. Olar öz doganlarynyň özbaşdak şahsyýete eýe bolandygyny aýtdylar” diýdi.
Zada bu taryhy karar esasynda beýleki etniki we dini azlyklaryň eýe bolan hukuklaryna we goraglaryna kalaşlylaryň hem eýe boljakdygyny aýtdy. Olaryň içinde welaýat mejlisinde orunlar we kalaşyň Pakistanda resmi dil hökmünde ykrar edilmegi hem bar.
4
Kalaşlylar Pakistandaky beýleki toparlara meňzenok. Köne butparaz we animist ynançlar bilen garyşan gadymy hinduizm kalaş ybadatynyň takmynan ýarymyny emele getirýär. Olar dini festiwallaryny saz çalmak, tans etmek we alkogolly içgileri ulanmak bilen belleýärler. Bular hem olaryň başlarynyň jem bolmagyna sebäp bolýar.
Olaryň däp-dessurlarynda durmuşa çykan kalaş zenany başga erkek bilen gaçýar we erkekler ýetginjeklik çagyndan soňra özleriniň saýlan islendik zenany bilen jynsy gatnaşyga girýärler. Beýleki däplerinde bolsa onlarça geçini gurban etmek hem bar.
Olaryň däp-dessurlarynda durmuşa çykan kalaş zenany başga erkek bilen gaçýar we erkekler ýetginjeklik çagyndan soňra özleriniň saýlan islendik zenany bilen jynsy gatnaşyga girýärler. Beýleki däplerinde bolsa onlarça geçini gurban etmek hem bar.