Merkezi Aziýada awtoritarlyk tolkuny ýaýrap, syýasy repressiýalara we raýat azatlyklarynyň düýpgöter ýoýulmagyna sebäp bolýar. "Merkezi Aziýa fokusda" hepdelik habar býulleteni sebitiň ösüşine täsir edýän möhüm wakalara bagyşlanýar. Awtor Brýus Pannier Merkezi Aziýadaky 30 ýyllyk tejribesine esaslanyp şahsy pikirleri paýlaşýar we okyjylaryna geljekde näme bolup biljekdigi barada düşünje berýär.
HÄZIR NÄME BOLUP GEÇÝÄR?
Türkmenistan: täze prezident, az tama
Türkmenistanda prezident saýlawlarynyň geçiriljegi yglan edilende, prezident Gurbanguly Berdimuhamedowyň ogly Serdaryň ýeňiş gazanjakdygyny hemmeler bilýärdi.
Täze ýigide meşhurlyk gazanmak üçin ondan azajyk peýda bolup biler diýip oýlananlaryň biri mendim.
Meniň garaşan zatlarym ujypsyzdy, belki, Türkmenistanyň aç raýatlary üçin has köp iýmit bolar ýa-da iň bolmanda çöregiň çäkli satylmagynyň soňy gelmegi mümkin diýipdim.
Serdaryň kakasy ilkinji gezek 2007-nji ýylyň fewral aýynda saýlananda, ol köp wada beripdi, köpüsi hiç haçan amala aşmady, ýöne iň bolmanda şonda Türkmenistanyň has gowy geljegine umyt döredipdi.
Çöregiň sanalyp satylmagy gutarmady. Muňa derek, çörek normasyndan artykmaç (iki ýa-da üç çörek) satyn alyp dükanlardan çykyp barýan alyjylara 15 güne çenli azatlykdan mahrum edilmek howpy döredi.
Häkimiýetler Russiýa eksport etmek üçin has köp miwe we gök önümlerini ösdürip ýetişdirmegi buýurdy. Interneti petiklemek üçin tagallalary, şol sanda VPN ulanmagyna garşy täze çäreleri güýçlendirdiler, ýurt daşarky maglumatlardan has izolirlendi.
Türkmen häkimiýetleri aýallary we çagalary yzarlaýarlar
Näme üçindir aýal-gyzlaryň daşky görnüşi Serdaryň dolandyryşynyň üns merkezine düşdi. Gözellik salonlary ýapylýar, aýal-gyzlara jynsy geýmek, ýüz boýagy, emeli dyrnaklar, emeli kirpikler, dodak çişirmek ýa-da Botoks sanjymlaryny etmek ýaly zatlar gadagan edildi we "tebigy gözellik" talap edildi.
Häkimiýetler muňa gözegçilik edýärler.
Hawa, indi aýal-gyzlar awtoulagyň öňündäki oturgyçda-da oturmaly däl ýaly.
Ondan soň çagalar. Mekdeplerde Golliwud ýa-da Disneý gahrymanlarynyň suraty çekilen eşik bolmaly däl. Mugallymlar çagalara şeýle eşikleri sapaklara geýmäge ýol bermeli däl, bazarlar bolsa şeýle eşigi satmaly däl.
Siz bu akylsyzlyk bilen göreşmegiň ýoluny gözleýän bolsaňyz, agtarmaň. Bu Türkmenistan, köneleriň aýdyşy ýaly “alma agajyndan daş düşmez”, häkimiýetiň kakadan ogla geçmeginden köp zada garaşyp bolmaýar.
Maglumatyň asyl nusgasynyň doly teksti we rubrikanyň salgysy şu ýerde.
Awtor hakda
Men Brýus Pannier. Merkezi Aziýany 35 ýyldan gowrak wagt bäri okaýaryn, 1990-njy ýylda Özbegistan Sowet Soýuzynyň bir bölegi bolup, soňra Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Türkmenistanyň we Özbegistanyň obalarynda ýaşaýan 1990-njy ýylda Daşkent welaýatynyň tomusky mekdebinde okadym. 1992-1993. 1995-nji ýyldan bäri ikinji öýüm hasaplaýan sebit hakda ýazýaryn.