Türkmenistanda gara bazarda dollaryň nyrhy günsaýyn gymmatlamagyny dowam etdirip, diňe soňky bir hepdäniň içinde manat 10% hümmetsizlendi. Munuň netijesinde, ilat arasynda milli pul birligine bolan ynamyň gaçýandygy, hat-da adaty harytlaryň hem dollarda bahalanyp başlanandygy bellenilýär.
Türkmenistanyň tas ähli künjeklerinde, şol sanda paýtagt Aşgabatda hem gara bazarda şu hepdäniň başynda 27 manatdan bahalanan dollaryň nyrhy 28,60 manada ýokarlandy. Bellesek, mundan iki hepde ozal bir dollaryň nyrhy 23 manada deňdi.
Gara bazarda dollaryň hökümetiň kesgitlän resmi 3,5 manat kursundan sekiz esseden hem aşa göterilmegi – aglaba harytlaryň gymmatlamagyna sebäp bolmagy bilen birlikde, günübirin söwda gatnaşyklaryna hem öz oňaýsyz täsirini ýetirdi.
“Dollaryň dowamly galmagy we bahalaryň günaşa üýtgäp durmagy sebäpli adamlar pullaryny türkmen manadyna derek, dollarda saklanyny makul görýärler. Dollaryň galmagy bilen ozal ilatyň, şol sanda kiçi we orta telekeçileriň arasynda giňden ulanylan gysga möhletlik karz bermek tejribesi hem ýatdy. Häzirki wagtda bir harydy aljak bolsaňam nagt pul bolmasa, lomaýçylar ozalkylary ýaly söwda nokatlaryna karzyna haryt bermek islemeýärler” diýip, türkmenabatly telekeçileriň biri Azatlygyň Lebapdaky habarçysyna gürrüň berdi.
“Häzirki wagtda biziň haryt alýan ýerimiz bize karzyna bermeýär. Haryt almak üçin bize nagt gerek bolýar. Şol sebäpden özümiz hem öňünden pul geçirilmese, öňküler ýaly karzyna işlemegimizi bes etdik” diýip, telekeçi sözüne goşdy.
Mundan başga-da, lomaý söwda edýänler öňünden ylalaşylan bahanyň eýýäm ertirki güni üýtgäp biljekdigini duýdurýarlar. Şeýle-de dollaryň gara bazardaky nyrhyna laýyklykda, her gün irden harytlarynyň täze bahalaryny yglan edýärler. Muňa çykalga hökmünde, lomaýçylar hasaplaşygyň dollarda geçirilmegini sorap başladylar.
“Biz harytlarymyzy daşary ýurtlardan getirýäris. Eger-de girdeji görjek bolsak ýa-da ýene haryt getirmegimizi dowam etdirjek bolsak, muny etmäge mejbur bolýarys. Munuň söwdamyza, beýleki telekeçiler bilen özara gatnaşygymyza ýaramaz täsir edýändigine garamazdan, aýak üstünde saklanmak üçin etmäge borçly” diýip, daşary ýurtdan haryt getirýän lomaýçylaryň biri habarçymyza gürrüň berdi.
Munuň bilen bir hatarda, hususy söwdadaky, diňe bir daşary ýurtdan getirilen däl, eýse Türkmenistanyň öz içinde öndürilen harytlaryň bahalary hem dowamly gymmatlaýar. Munuň has hem köp gurluşyk harytlarynyň, ulaglaryň ätiýaç şaýlarynyň, azyk önümleriniň bahalarynda ýiti duýulýandygy bellenilýär.
Galyberse-de, bazar ýagdaýlarynyň ýaramazlaşýandygy baradaky maglumaty Azatlygyň beýleki sebitlerdäki we Aşgabatdaky habarçylary hem tassyk edýärler.
Türkmen häkimiýetleri we Merkezi Banky ýurtda eýýäm ençeme ýyldan bäri dowam edip gelýän dollaryň iki kursy, onuň ykdysadyýete, şeýle-de adamlaryň gündelik durmuşyna ýetirýän täsirleri barada hiç zat aýtmaýarlar. Azatlygyň hem bu baradaky soraglaryny jogapsyz goýýarlar.
Şol bir wagtda, Azatlyk bilen söhbetdeş bolan walýutaçylar ýylyň aýagyna çenli dollaryň 30-35 manada çenli hem göterilip biljekdigini duýdurýarlar.
Dollaryň bahasynyň ýokarlanmagynyň daşary ýurtlardaky bilim alýan studentlere hem pul ugratmak mümkinçiliklerine goşmaça kynçylyklary döredýändigi bellenilýär. Häzirki wagtda türkmen banklary arkaly studentlere pul ibermek - Türkmenistanda raýatlaryň daşary ýurtlara walýutanyň resmi kursundan pul ibermeginiň ýeke-täk usullarynyň bir bolup galýar. Emma türkmenistanlylar munuň bilen bagly ýurduň içinde we daşynda dürli bökdençlikler bilen ýüzbe-ýüz bolup gelýärler.
Gadyrly okyjy, siz Telegram we WhatsApp tilsimleriniň messenjerleri arkaly Azatlyk Radiosy bilen howpsuz ýagdaýda habarlaşyp bilersiňiz. Telefon belgileri: +420 724 168 989 we +420 773 797 383.
Türkmenistanda VPN ulgamlary arkaly işleýär. Siz şu meýl: azathabar@derweze.net we sep arkaly biziň mugt Psiphon3 VPN ulgamymyzy Android ulgamlary üçin ýükläp bilersiňiz. Azatlyk Radiosy siziň şahsyýetiňiziň gizlinligini doly kepillendirýär.
